Η διαδρομή του Μαραθωνίου έγινε αγώνισμα στους πρώτους Ολυμπιακούς Αγώνες ύστερα από την εισήγηση (1 χρόνο πριν) και αθλοθέτηση του καθηγητή Michel Breal της Σορβόνης, φίλου του Πιέρ ντε Κουμπερτέν -και με την υποστήριξη του- σε ανάμνηση του ηρωικού κατορθώματος του αγγελιοφόρου που έφερε το μήνυμα της νίκης το 490 π.Χ στους Αθηναίους – και μόλις ανακοίνωσε το “Νενικήκαμεν” απεβίωσε.
Υπήρχαν 2 διαδρομές Μαραθώνα-Αθηνών, η μια περίπου 34χλμ και η άλλη πιο επίπεδη αλλά μεγαλύτερη, περίπου 40,8χλμ.
Οι έρευνες καταλήγουν ότι ο θριαμβευτής άγγελος της νίκης του Μαραθώνα κατά των Περσών κάλυψε απόσταση περίπου 34 χλμ. από το πεδίο της μάχης μέχρι το κέντρο της αρχαίας Αθήνας μέσω Βρανά, Αφορισμού, Σταματάς, Δροσιάς, Ερυθραίας, Αθμονίου (Αμαρουσίου), Ψυχικού κλπ. και ότι αυτή είναι η ιστορική διαδρομή, που διαφέρει από την -μέσω Μεσογείων- Ολυμπιακή.
(Έχει υπάρξει και επίσημη πρόταση από ελληνικής πλευράς για απόσταση 36,75χλμ.)
Εκτός από τη διαδρομή, ιδίως για το ποιός ήταν ο ημεροδρόμος υπάρχουν διάφορες εκδοχές και απόψεις: πιθανόν ο Φειδιππίδης που ήταν επίσημος δρομοκήρυκας των Ελλήνων (ή Φιλιππίδης ή Θέρσιππος ή Ευκλής…)
1896
Στον πρώτο αγώνα που ήταν και αγώνας επιλογής για τους Έλληνες που θα αγωνίζονταν στους Ολυμπιακούς Αγώνες, κέρδισε ο Χαρίλαος Βασιλάκος με σχεδόν 3:18ʼ. Ο Σπύρος Λούης δεν έλαβε μέρος, ενώ ήταν 5ος σε δεύτερο προκριματικό αγώνα, καθώς οι θέσεις αυξήθηκαν από 6 σε 10. Διοργανωτής των προκαταρκτικών ήταν ο συνταγματάρχης του στρατού, Παπαδιαμαντόπουλος, ο οποίος ήταν διοικητής του Σπύρου Λούη κατά τη διάρκεια της στρατιωτικής του θητείας
Την Δευτέρα του Πάσχα, 6 Απριλίου (25η Μαρτίου με το παλαιό ημερολόγιο) ο Βασιλιάς Γεώργιος κήρυξε την έναρξη των 1ων σύγχρονων Ολυμπιακών Αγώνων. Την 5η μέρα των αγώνων, λίγο πριν τις 2 το μεσημέρι (στη 1:56.30) ο Παπαδιαμαντόπουλος, που ήταν και υπεύθυνος και για το έφιππο επιτελείο κατά τη διαδρομή, έδωσε την εκκίνηση στη γέφυρα του Μαραθώνα και 17 αθλητές ξεκίνησαν τον αγώνα των περίπου 40χλμ.
Ο Σπύρος Λούης τερματίσε πρώτος στο κατάμεστο Παναθηναϊκό Στάδιο, σε 2:58ʼ50.
Δεύτερος ήταν ο Χαρίλαος Βασιλάκος που ήταν ο νικητής στους Πανελλήνιους Δοκιμαστικούς Αγώνες πριν 4 εβδομάδες περίπου όταν διοργανώθηκαν ως αγώνες επιλογής για τους Ολυμπιακούς Αγώνες από την “Επιτροπή Ολυμπιακών Αγώνων” και ήταν ουσιαστικά το “Α΄ Πανελλήνιο Πρωτάθλημα Στίβου”.
(Το B΄Πανελλήνιο Πρωτάθλημα Στίβου που διοργανώθηκε το 1901 από την Ομοσπονδία -η οποία ιδρύθηκε εντωμεταξύ το 1897- αποτέλεσε το 1ο επίσημο πρωτάθλημα στίβου).
Η απονομή έγινε όπως σε όλα τα αγωνίσματα την ημέρα λήξης με κλάδο ελιάς για τον 1ο και δάφνινο στεφάνι για τον 2ο, κι από ένα ασημένιο μετάλλιο.
Τρίτος φέρεται πως ήταν ο Σπυρίδων Μπελώκας και πως ακυρώθηκε κατόπιν καταγγελίας ότι διένυσε μέρος της απόστασης σε κάρο!
Βέβαια και η νίκη του Λούη έχει αμφισβητηθεί ιδιαίτερα: Δεύτερος αγώνας σε μικρό χρονικό διάστημα με μεγάλη διαφορά στην επίδοση, με άλλους αθλητές να μην αναγνωρίζουν ότι τους προσπέρασε και με τον πρώην διοικητή του, Παπαδιαμαντόπουλο, να είναι υπεύθυνος για το έφιππο επιτελείο της διαδρομής. Υπάρχει μάλιστα βιβλίο του Ντόναλντ-Γεωργιου Μακφαίηλ με τίτλο: ”Ο Χαρίλαος Βασιλάκος και η αμφιλεγόμενη πρωτιά του Σπύρου Λούη”. Πάντως, δεν υπήρχαν αντίθετες μαρτυρίες ή αμφισβητήσεις άμεσα τότε.
Λέγεται πως ο βασιλιάς Γεώργιος ρώτησε τον Λούη τι δώρο θα ήθελε να του προσφέρει, και εκείνος του απάντησε : «Ένα γαϊδουράκι να με βοηθάει να κουβαλάω το νερό».
Μετά τους Ολυμπιακούς ο Λούης γύρισε στο χωριό του και δεν πήρε μέρος σε κανέναν άλλο αγώνα δρόμου κι έζησε εργαζόμενος ως αγρότης, και αργότερα ως τοπικός αστυνομικός.
Στις γυναίκες δεν επετράπη να αγωνιστούν στους Ολυμπιακούς Αγώνες. Μια Ελληνίδα, η Σταματία Ρεβύθη (γνωστή ως Μελπομένη) έτρεξε ως διαμαρτυρία τον Μαραθώνιο μια μέρα μετά την τέλεσή του, ενώ δεν της επετράπη και να τερματίσει εντός του Σταδίου.
42195μ.
Στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1908 στο Λονδίνο, αρχικά η διαδρομή είχε οριστεί στα 40χλμ αλλά μετά από παρέμβαση της πριγκίπισσας της Ουαλίας και της βασίλισσας Αλεξάνδρας, η διαδρομή άλλαξε για να έχουν καλύτερη θέα στην εκκίνηση και στον τερματισμό αντίστοιχα (ήταν η απόσταση μεταξύ των ανακτόρων του Windsor και του τερματισμού εντός του Ολυμπιακού σταδίου στο Shepherd’s Bush στα δυτικά του Λονδίνου)
Η διαδρομή έτσι διαμορφώθηκε στα 42.195μ και το 1921 από την IAAF, στον κανονισμό 240, θεσμοθετήθηκε τόση (ενώ ενδιάμεσα, το 1912 ήταν στα 40,2χλμ, και το 1920 στα 42,75χλμ) επηρεασμένη κατά πολλούς και από την απήχηση που είχε η κούρσα του 1908 με το δραματικό φινάλε (κατέρρευσε ο προπορευόμενος Ιταλός τον σήκωσαν οι κριτές, νικητής αναδείχθηκε ο αμερικανός που ακολουθούσε).
Οι διαδρομές λοιπόν είχαν ως εξής: Αθήνα (1896) 40 χλμ., Παρίσι (1900) 42.260 μ., Σαιντ Λούις ΗΠΑ (1904) 40 χλμ., Λονδίνο (1908) 42.195 μ., Στοκχόλμη (1912) 40.200 μ., Αμβέρσα (1920) 42.170 μ.
Πρώτη φορά στην Ελλάδα έγινε αγώνας στην επίσημη απόσταση για το Πανελλήνιο Πρωτάθλημα του 1924.
Το 1928 εν όψει των Βαλκανικών Αγώνων ο Ότο Σίμτσεκ, προπονητής της εθνικής στίβου, χρειάστηκε να προσθέσει στη διαδρομή του 1896, άλλα 2 χλμ 195 μέτρα μέσα στο χωριό του Μαραθώνα.
Το θέμα της απόστασης του Μαραθωνίου τέθηκε εκ νέου. Ο Λεωνίδας Πτέρης (εκπρόσωπος της Ελλάδας, που ήταν πρόεδρος του ΓΣ Αμαρουσίου) προσκόμισε στο συνέδριο του 1928 στην Παγκόσμια Ομοσπονδία, όπως αναφέρεται και σε εγχειρίδιο της, χάρτη με υπολογισμό της ιστορικής απόστασης στα 36.750μ. όμως η Επιτροπή κανονισμών και ρεκόρ δεν προχώρησε σε αλλαγή και έμεινε στα 42.195μ. που ήταν πια και η οδική απόσταση από το κέντρο του Μαραθώνα ως το Στάδιο.
Από το 2004 η Παγκόσμια Ομοσπονδία αναγνωρίζει γενικότερα παγκόσμιο ρεκόρ για την απόσταση.
Ο Αυθεντικός
Από το 1983 καθιερώθηκε η διοργάνωση του Κλασικού Μαραθωνίου της Αθήνας (από το 2014 με την επωνυμία “ο Αυθεντικός”)
-> https://www.stivoz.gr/xrisima/events-istorika/athens-authentic-marathon/
Γυναίκες και Μαραθώνιος
Οι μεγάλες αποστάσεις για τις γυναίκες άργησαν αρκετά να μπουν στο πρόγραμμα των αγώνων.
Στον Μαραθώνιο, προγενέστερα ήταν ιδιαίτερες οι περιπτώσεις 2 γυναικών.
Το 1896 η Μελπομένη επιχείρησε να τρέξει τον Μαραθώνιο, έκανε τη διαδρομή τελικά την επόμενη του αγώνα αλλά δεν της επετράπη να μπει στο Στάδιο.
Στις 19/4/1967 η Kathrine Switzer με περιπετειώδη τρόπο και εξέλιξη, έτρεξε στον μαραθώνιο της Βοστώνης.
-> https://www.stivoz.gr/k-v-switzer-marathonios-gynaikwn/
Ο πρώτος Μαραθώνιος στην Ελλάδα όπου συμμετείχαν επίσημα γυναίκες, έλαβε χώρα το 1974.
Το αγώνισμα του Μαραθωνίου διεξάγεται επίσημα από την IAAF και για τις γυναίκες από το 1982.
Η Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή είχε ήδη αποφασίσει το 1981 την ένταξη του αγωνίσματος στους Ολυμπιακούς Αγώνες και τρία χρόνια μετά η Switzer περιέγραφε σε τηλεοπτικό σταθμό τη νίκη της συμπατριώτισσάς της Joan Benoit, στον πρώτο ολυμπιακό μαραθώνιο των Γυναικών το 1984 στο Los Angeles.
Την παράσταση στο Los Angeles έκλεψε η Ελβετίδα Gabriela Andersen-Schiess, η οποία μπήκε στο Ολυμπιακό Στάδιο περίπου 20 λεπτά μετά την Benoit, φανερά εξαντλημένη και τρεκλίζοντας διήνυσε τα τελευταία 400μ. σε 5 λεπτά και 44 δευτερόλεπτα, υπό τις επευφημίες και τις παροτρύνσεις των φιλάθλων στη γραμμή του τερματισμού (δείτε->εδώ)
