Νεκρά Θάλασσα, Ισραήλ.
Ο επιστήμονας κος Γιάννης Πιτσιλαδής* έχει έρθει εδώ για τον ίδιο λογο που έρχονται πολλοί με βρογχίτιδα και φύσημα: Το οξυγόνο.
Στη Νεκρά Θάλασσα, 400 μέτρα κάτω απο το επίπεδο της θαλάσσης, η βαρομετρική πίεση είναι υψηλότερη και υπάρχει 5% περισσότερο οξυγόνο για να αναπνεύσεις. Υπάρχουν ενδείξεις ότι ο εμπλουτισμένος αέρας της περιοχής, βελτιώνει τη δυνατότητα άσκησης σε άτομα με χρόνιες παθήσεις του πνεύμονα. Ο Πιτσιλαδής αναρωτιέται αν θα βοηθούσε και τους πιο γρήγορους δρομείς μεγάλων αποστάσεων. Με ένα βαρόμετρο στο χέρι ήρθε εδώ για να αναθεωρήσει τα όρια της ανθρώπινης αντοχής με το να προπονήσει κάποιον να σπάσει το φράγμα των 2 ωρών στο Μαραθώνιο χωρίς καμία φαρμακευτική υποστήριξη.
Το πρόγραμμα ονομάζεται Sub2 Project (www.sub2hrs.com) κι έχει έναν και μοναδικό στόχο: να βελτιωθεί το ρεκόρ του Μαραθωνίου κατά περίπου 3 λεπτά – να πέσει κάτω από το απλησίαστο(;;) φράγμα των 2 ωρών!!
Το ρεκόρ είναι στα 2:02:57 ανήκει στον Dennis Kimetto από την Κένυα και επετεύχθη στον Μαραθώνιο του Βερολίνου το 2014.
(σσ: αντιστοιχεί σε μέσο ρυθμό κάτω από 2’55/χλμ, ενώ οι 2 ώρες σε μέσο ρυθμό κάτω από 2’50,5/χλμ)
Πολλοί θεωρούν το στόχο ακατόρθωτο και είναι καχύποπτοι λόγω της διαδεδομένης χρήσης απαγορευμένων ουσιών στο χώρο του κλασσικού αθλητισμού. Άλλωστε το να σπάσεις το φράγμα των 2 ωρών στο Μαραθώνιο θα είναι το απόλυτο επίτευγμα των ανθρώπινων δυνατοτήτων. Ένας χρόνος στο 1:59:59 απαιτεί το 85-90% της μέγιστης αεροβικής ικανότητας του αθλητή-διπλάσια από ένα μέσο άνθρωπο-και μια καρδιακή συχνότητα στους 160-170 παλμούς το λεπτό, όταν η φυσιολογική είναι στους 60-100.
Ο 48χρονος ειδικός στο antidoping σε συνεργασία με τη ΔΟΕ, είναι ενθουσιασμένος με την κατανόηση των ανθρώπινων δυνατοτήτων.
Το κόστος του Sub2 Project υπολογίζεται στα 30 εκατομμύρια δολλάρια και οι συνεργαζόμενοι χορηγοί δείχνουν απρόθυμοι μέχρι τώρα. Θεωρούν το σχέδιο πολύ φιλόδοξο, σαν το να πατήσει ο άνθρωπος στον Άρη.
ʽΟπως αναφέρει ο υπεύθυνος βιομηχανικής του Sub2 Project, Peter Weyand, η επιστήμη είναι μια διαδικασία αμφισβήτησης και πειραματισμού.
Με τους χρόνους να γίνονται ολοένα και γρηγορότεροι, οι περισσότεροι ειδικοί θεώρουν ότι ένας Μαραθώνιος κάτω από 2 ώρες είναι θέμα χρόνου και όχι πιθανότητας. Από το 1998 το παγκόσμιο ρεκόρ στο Μαραθώνιο έχει κατέβει 3 λεπτά και 8 δευτερόλεπτα. Όμως θεωρούν ότι κάτι τέτοιο δεν θα γίνει πριν το 2028 και μέχρι το 2041.
Ο Πιτσιλαδής θεωρεί αυτές τις εκτιμήσεις πολύ συντηρητικές και πιστεύει ότι με το πρόγραμμα του θα έχει επιτυχία μέχρι το 2019. Έχει σαν στόχο να αλλάξει ότι ξέρουμε για την προπονητική. ʼʼΔεν ξέρουμε τίποτα για την προπονητική και το εννοώ,ξέροντας ότι πολλοί θυμώνουν μόλις το ακούν αυτόʼʼ λέει χαρακτηριστικά. Θέλει επίσης να εξελίξει τον ʽʼέξυπνοʼʼ ρουχισμό για δρομείς με ενδείξεις θερμοκρασίας,καρδιακής συχνότητας,ιδρώτα και αναπνοής και να προβάλλονται σε οθόνες όπως με τα μονοθέσια της Formula 1. Πολλοί κορυφαίοι μαραθωνοδρόμοι τρέχουν 180-200 χλμ. την εβδομάδα και ο Πιτσιλαδής θεωρεί ότι με τη βοήθεια της επιστήμης 110-120 χλμ. την εβδομάδα θα είχαν την ίδια απόδοση.
Μια δημοφιλής προπονήτική μέθοδος λέει “ζήσε ψηλά,προπονήσου χαμηλά” όμως ο Πιτσιλαδής θεωρεί ότι είναι λάθος και ότι καλύτερο θα ήταν το “ζήσε ψηλά,προπονήσου ψηλότερα” όπως και έκαναν οι δύο μεγαλύτεροι δρομείς μεγάλων αποστάσεων, οι Αιθίοπες Haile Gebrsellasie και Kenenisa Bekele. Θέλει να δοκιμάσει προπόνηση σε διάφορα υψόμετρα, από τη Νεκρα Θάλασσα μεχρι τα 4.500 μέτρα.
Με την προσθήκη περισσότερου οξυγόνου αν χρειαστεί, το σώμα θα ερεθιστεί να παράξει περισσότερα ερυθρά αιμοσφαίρια στο μεγαλύτερο υψόμετρο και αν το υιοθετήσει αυτό ο εγκέφαλος θα υπάρξουν ταχύτερα αποτελέσματα σε αγώνες στο επίπεδο θαλάσσης. ʼʼΕίναι σαν να τρέχεις με βάρη στα πόδια και μετά να πετάς όταν τα αφαιρείς” αναφέρει ο Πιτσιλαδής.
Έχει καταλήξει στο συμπέρασμα ότι για να επιτευχθεί ένας χρόνος στο μαραθώνιος κάτω από δύο ώρες θα πρέπει να ʽʼβομβαρδιστείʼʼ ο ανθρώπινος οργανισμός με γλυκόζη. Θεωρεί ότι το δεύτερο μισό του μαραθωνίου θα πρέπει να διανύεται ταχύτερα από το πρώτο μισό, καθώς οι αθλητές θα έχουν κάψει ενέργεια και θα είναι ελαφρύτεροι και πιο οικονομικοί όσον αφορά την πρόσληψη οξυγόνου.
Πιστεύει ότι στο δεύτερο μισό της κούρσας οι αθλητές θα πρέπει να πίνουν λίγο ή καθόλου για να εξοικονομήσουν πολύτιμα δευτερόλεπτα και αντί αυτού να ξεπλένουν το στόμα τους με ένα διάλυμα υδατανθράκων και να το φτύνουν. Με αυτόν τον τρόπο ξεγελάνε τον εγκέφαλο ότι αναμένονται υδατάνθρακες στον οργανισμό και οι μύες δουλεύουν πιο πολύ.
Ο τρεις φορές Ολυμπιονίκης Kenenisa Bekele που μετέχει στο Sub2 Project, θεωρεί ότι τίποτα δεν είναι απίθανο και με τη βοήθεια της τεχνολογίας θα μπορούσε να επιτευχθεί κάτι τέτοιο σε 10 χρόνια.Όλοι οι συμμετέχοντες στο πρόγραμμα είναι υποχρεωμένοι να υποβάλλονται σε εκτεταμένους ελέγχους αίματος και ούρων. ʼʼΘέλω να κερδίσω το doping και να αποδείξω ότι ένας χρόνος κάτω από τις 2 ώρες στο μαραθώνιο, μπορεί να επιτευχθεί χωρίς αυτό”, λέει ο Πιτσιλαδής.
Τα τελευταία 16 χρόνια ο Πιτσιλαδής έχει ταξιδέυσει από την Τζαμάικα μέχρι την ανατολική Αφρική για να συλλέξει δείγματα DNA από 1.000 και πλέον Ολυμπιονίκες και παγκόσμιους πρωταθλητές, πιστεύοντας στην προτεραιότητα που έχουν τα γονίδια στην αθλητική ικανότητα. Παραδέχεται όμως ότι και τα γονίδια χρειάζονται το κατάλληλο περιβάλλον για να ευδοκιμήσουν. ʼ”Ξέρουμε ότι τα γονίδια είναι σημαντικά,απλά πρέπει να καθορίσουμε ποιά είναι αυτά” αναφέρει.
Η Νεκρά Θάλασσα είναι για τον Πιτσιλαδή το κατάλληλο μέρος για το Sub2 Project, λόγω του πλεονεκτήματος του περισσότερου οξυγόνου και λόγω της καλής θερμοκρασίας τον Ιανουάριο και το Φεβρουάριο.
Bekoji,Αιθιοπία.
Ο Chala Tulu, 14 ετών, περπατάει ξυπόλητος, αυξάνοντας σιγά-σιγά τον ρυθμό του γύρω από ένα χορτάρινο γήπεδο στο δημοτικό σχολείο του Bekoji.Η Tulu φοράει μια μάσκα και έναν αναλυτή αερίων καθώς είναι εθελόντρια σε ένα τεστ VO2 max που μετράει τη μέγιστη πρόσληψη οξυγόνου ενός δρομέα.Την ακολουθεί ο Γιάννης Πιτσιλαδής με ποδήλατο σε μια προσπάθεια να ανακαλύψει ταλέντα για το φιλόδοξο σχέδιο του:Να σπάσει το φράγμα των δύο ωρών στο Μαραθώνιο με τη βοήθεια της επιστήμης ως το 2019,μία –δύο δεκαετίες νωρίτερα από ότι προβλέπουν οι ειδικοί.
Ο Πιτσιλαδής πιστεύει ότι ο πρώτος άνθρωπος που θα το επιτύχει αυτό δεν θα είναι κάποιος από τους ήδη υπάρχοντες πρωταθλητές, αλλά κάποιος με αυτό το προφιλ:Κάποιος από ένα χωριό της ανατολικής Αφρικής σε υψόμετρο, με αυξανόμενη ικανότητα πρόσληψης οξυγόνου και με αναγκαστικά μεγάλη καθημερινή δραστηριότητα. Να πηγαίνει σχολείο περπατώντας ή τρέχοντας,να βγάζει νερό από πηγάδια ή και να βόσκει ζώα.Θεωρεί επίσης ότι κάποιος μικρότερης ηλικίας δρομέας θα ήταν πιο ταιριαστός στο σχέδιο του,καθώς θα ήταν πιο ατρόμητος και πιο ʽʼπεινασμένοςʼʼ για βελτίωση.
Ένα άλλο σημείο που έπρεπε να προσεχθεί ήταν να πειστούν και οι ιθύνοντες της Αιθιοπίας για το Sub2 Project. Για το τεστ VO2 max ο Πιτσιλαδής πήρε άδεια από το πανεπιστήμιο της Addis Ababa,τη διεύθυνση του δημοτικού σχολείου του Bekoji και από τον γνωστό προπονητή Sentajehu Eshetu. Ο Πιτσιλαδής ανέφερε και τον Kenenisa Bekele,τρεις φορές Ολυμπιονίκη και κάτοχο των παγκοσμίων ρεκόρ στο 5άρι και το 10άρι, στα πλάνα του σχεδίου του, όχι για να το επιτύχει αυτός, αλλά να βοηθήσει μέσω προπόνησης και τεστς. Αυτό βοήθησε καθώς ο Bekele κατάγεται απο το Bekoji κι ο Eshetu ήταν ο προπονητής που τον ανακάλυψε, όπως και άλλους Ολυμπιονίκες,πάντα αμαζητώντας αθλητές με μικρό θώρακα και ψηλά πόδια.
Το Bekoji είναι ο ιδανικός προορισμός για τον Πιτσιλαδή για την αναζήτηση ταλέντων,3.100 μέτρα υψόμετρο, 17.000 κάτοικοι και με “παραγωγήʼ” 10 Ολυμπιακών χρυσών μεταλλίων.
Πριν ξεκινήσει το VO2 max τεστ,ο Πιτσιλαδής ρώτησε τον Tulu τι απόσταση διανύει για να πάει στο σχολείο και τι θα ήθελε να γίνει όταν μεγαλώσει. Αυτός απάντησε 5 χιλιoμετρα και ότι θέλει να γίνει ένας μεγάλος δρομέας σαν τον Bekele. Πολύ ωραία, πολύ ωραία αναφώνησε ο Πιτσιλαδής.
Από έρευνες που έχουν γίνει,έχει αποδειχτεί ότι το βάρος των παπουτσιών προσθέτει ένα λεπτο περίπου στο χρόνο ενός Μαραθωνίου, έτσι ο Πιτσιλαδής θεωρεί ότι ο δρομέας που θα σπάσει το φράγμα των 2 ωρών θα πρέπει να τρέχει ξυπόλητος, όπως ο Abebe Bikila το 1960 στους Ολυμπιακούς της Ρώμης. Άλλωστε ένας ξυπόλητος δρομέας προσγειώνεται συνήθως στο μεσαίο και μπροστά μέρος του πέλματος,σε αντίθεση με καποιον που φοράει παπούτσια που προσγειώνεται συνήθως στη φτέρνα,βάσει έρευνας του Harvard.ʼʼΕίναι μια γρήγορη λύση που θα μπορούσε να μην πάει καλα,αλλά και να πάει ανέλπιστα καλάʼʼ, λέει χαρακτηριστικά ο Πιτσιλαδής.
Για να περάσει ο εξοπλισμός του Πιτσιλαδή το τελωνείο χρειάστηκαν περίπου 3 μήνες και αρκετά χρήματα για για φόρους.
Η συνεχής ανοικοδόμηση σχολείων στην περιοχή είναι πολύ θετική για την εκπαίδευση στην περιοχή,αλλά όχι και για το σχέδιο του Πιτσιλαδή. Τα παιδιά περπατάνε ή τρέχουν λιγότερο για να πάνε στο σχολείο. Αλλά ο Πιτσιλαδής έχει και κάτι άλλο για να ανησυχεί. Χρειάζεται κάποιο μεγάλο όνομα για να διαφημίσει το σχέδιο του και να προσελκύσει χορηγούς. Έτσι κατέληξε στον Kenenisa Bekele με τον οποίον είχαν συνεργαστεί στο παρελθόν,όταν κέρδισε το 10άρι στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα της Osaka το 2007 και τα 2 ολυμπιακα μετάλλια στο 5άρι και το 10άρι στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Πεκίνου το 2008.
Ο Bekele έκανε το ντεμπούτο του στον Μαραθώνιο του Παρισιού το 2014 με χρόνο 2:05:04,η συνέχεια δεν ήταν ανάλογη όμως,καθώς εγκατέλειψε στο μαραθώνιο του Ντουμπάι και σε αυτόν του Λονδίνου. Ο Bekele είχε πάρει 11 κιλά και αντιμετώπιζε σοβαρούς τραυματισμούς. Είχε φτάσει 33 ετών και δεν φαινόταν να είναι ο δρομέας που θα έσπαγε το φράγμα των 2 ωρών αν και ο ίδιος θέλει να επιστρέψει με χρυσό μετάλλιο στο 10άρι ή τον μαράθώνιο στους Ολυμπιακούς αγώνες του Ρίο. Αν ο Πιτσιλαδής καταφέρει να τον κάνει να επιστρέψει, οι χορηγοι θα θεωρήσουν το Sub2 Project μια αξιόλογη επένδυση.
Αν και οι δύο άνδρες χρειάζονταν ο ένας τον άλλον, η συνεργασία τους δεν ήταν και τόσο εύκολη. Παρʼόλα αυτά με την επιμονή του Πιτσιλαδή ο Bekele έχασε 5 κιλά μέσα σε 2 μήνες με ένα πλούσιο σε υδατάνθρακες διαιτολόγιο που δεν ξεπερνούσε τις 1785 θερμίδες την ημέρα.όμως προτιμούσε ένα απλό μασάζ από φίλο, παρά έναν επαγγελματία φυσιοθεραπευτή. Επηρεασμένος από τους τοπικούς ʽʼθεραπευτέςʼʼ- ʽʼμάγουςʼʼ, θεωρούσε ότι αυτοί μπορούν να τον κάνουν έτοιμο να τρέξει παρά η επιστημονική υποστήριξη.Ο Πιτσιλαδής προσπαθεί να τον πείσει ότι η θρησκεία είναι σημαντική, αλλά όχι και να ελέγχει το μυαλό.ʼʼΕσύ είσαι ο κυρίαρχος της μοίρας σου,όχι αυτοίʼʼ του είπε χαρακτηριστικά.
Ο στόχος τους ήταν να τρέξει καλά ο Bekele στον Μαραθώνιο του Λονδίνου στις 24 Απριλίου για να προκριθεί στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Ρίο. Τρεις μήνες πριν επισκέφτηκαν τον διάσημο γιατρό Mueller στη Γερμανία για να τον βοηθήσει με το πρόβλημα που είχε στη φτέρνα. Γυρίζοντας στην Addis Ababa τον Φεβρουάριο, ο Πιτσιλαδής υπέβαλλε τον Bekele σε ακόμη πιο αυστηρή δίαιτα 1000-1500 θερμίδων την ημέρα. Τελικά ο Bekele τερμάτισε τρίτος στο Λονδίνο με χρόνο 2:06:36 με νικητή στο δεύτερο ταχύτερο μαραθώνιο όλων των εποχών, τον Κενυάτη Eliud Kipchoge με 2:03:05. Ίσως μετά από αυτό πειστεί ακόμη περισσότερο ο Bekele να ακολουθήσει μια πιο επιστημονική προσέγγιση στην προπόνηση.
Το Sub2 Project θα συνεχιστεί καθώς ο Πιτσιλαδής σκοπεύει να ανοίξει ένα ερευνητικό κέντρο στην Κένυα και ελπίζει να έχει και τον Kipchoge στην ομάδα του. Η Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή τον ενισχύει για το antidoping στο εργαστήριο του και μια αμερικάνικη εταιρεία έχει δείξει ιδιαίτερο ενδιαφέρον.
ʽʼΘέλω να αφήσω το στίγμα μου,μια φορά ζεις,πρέπει να κάνεις κάτι που αξίζειʼʼ, λέει χαρακτηριστικά και συνεχίζει: ʼʼΗθελα να πάω στους Ολυμπιακούς σαν αθλητής,αλλά δεν τα κατάφερα.Πως αλλιώς μπορείς να αφήσεις ένα σημάδι ότι ήσουν εδώ?Πιστεύω πως είναι πολύ σημαντικόʼʼ.
Αναμένουμε με ιδιαίτερο ενδιαφέρον την εξέλιξη και το τελικό αποτέλεσμα του σχέδιου του.
* Ο κος Πιτσιλαδής είναι διακεκριμένος Επιστήμονας, ερευνητής και καθηγητής φυσιολογίας της άσκησης στο Πανεπιστήμιο του Brighton.
Να σημειωθεί ότι είχε έρθει και κάνει εισήγηση μεταξύ άλλων σε σεμινάριο του ΣΕΓΑΣ πριν το περσινό πανελλήνιο πρωτάθλημα ανωμάλου δρόμου στα Τρίκαλα (δείτε->εδώ)
Επιμέλεια: ΑΛΕΞΗΣ ΓΡΙΒΑΣ
βασισμένο σε άρθρο των New York Times
