Της Νικόλ Μπλέικ – Τα χαρακτηριστικά της συμπεριφοράς του αυτιστικού ατόμου
Τη δεκαετία του 1940 δύο ερευνητές, o Leo Kanner και o Hans Asperger, αναγνώρισαν μια αναπτυξιακή διαταραχή η οποία ονομάστηκε αυτισμός. Τα χαρακτηριστικά της συμπεριφοράς ενός ατόμου με αυτισμό αναφέρονται στον τρόπο με τον οποίο αυτό αλληλεπιδρά με τους εξωγενείς παράγοντες που το περιβάλλουν και επηρεάζουν τρεις τομείς, την κοινωνική αλληλεπίδραση, την κοινωνική επικοινωνία και τη φαντασία (Wing, 2000). Τα χαρακτηριστικά των διαταραχών του αυτιστικού φάσματος χρήζουν ιδιαίτερης προσοχής από τους γονείς, τους εκπαιδευτικούς και ενίοτε ειδικούς διότι μια πρώιμη παρέμβαση μπορεί να βελτιώσει σε εκπληκτικό βαθμό τα συμπτώματα.
Αρχικά η τυπική κλινική εικόνα ενός ανθρώπου με αυτισμό περιλαμβάνει την απόσυρσή του από το περιβάλλλον. Η παρατήρηση του ατόμου δίνει την εντύπωση ότι είναι προσκολλημένο στο δικό του κόσμο, μακριά από κάθε κοινωνική επαφή. Επίσης το βλέμμα του ατόμου είναι απλανές και ανέκφραστο, αποφεύγοντας την κατά πρόσωπο επικοινωνία και οποιαδήποτε πίεση για επαφή μπορεί να του προκαλέσει άγχος και εκδήλωση επιθετικής συμπεριφοράς. Στην ουσία ένα αυτιστικό άτομο απλά παρατηρεί συγκεκριμένους ήχους ή κινήσεις που λαμβάνουν χώρα στο περιβάλλον του, όπως για παράδειγμα ο ήχος που κάνουν τα παπούτσια κάποιου άλλου ανθρώπου στον ίδιο χώρο. Στην κατάσταση που βρίσκεται το άτομο αδυνατεί να κατανοήσει τη λεκτική και μη λεκτική επικοινωνία, όπως είναι η γλώσσα του σώματος. Επιπλέον ένα αυτιστικό άτομο υστερεί στο να κατανοήσει την μεταφορική σημασία του λόγου και για αυτό δυσκολεύεται να καταλάβει χιουμοριστικές εκφράσεις ή να συμμετέχει σε συμβολικά παιχνίδια.
Επιπροσθέτως, όσον αφορά στις κινήσεις ενός αυτιστικού ανθρώπου, αυτές χωρίζονται σε στερεότυπες και σε κινητικές διαταραχές που οφείλονται σε νευρολογικές παθήσεις. Στην πρώτη περίπτωση, ένας άνθρωπος με αυτισμό εμφανίζει κάποιες τελετουργίες στις κινήσεις και στις σκέψεις του. Η αδιάκοπη επανάληψη της κίνησης της κεφαλής ενός αυτιστικού ατόμου μπρος-πίσω είναι ένα απλό παράδειγμα. Επίσης χαρακτηριστικό είναι και το περιμετρικό περπάτημα σε ένα κλειστό χώρο. Αυτό συμβαίνει, γιατί το αυτιστικό άτομο γνωρίζει ότι στο κέντρο ενός δωματίου ίσως χρειαστεί να επικοινωνήσει. Σύμφωνα με τους ειδικούς, οι στερεοτυπίες στο σύνολό τους οφείλονται στις ενστικτώδεις προσπάθειες του ατόμου να ξεφύγει από μια δυσάρεστη κατάσταση, η οποία πιθανόν να του προκαλέσει άγχος και τρόμο. Στη δεύτερη περίπτωση αυτές οι κινητικές δυσλειτουργίες, δεν σχετίζονται με τα παραπάνω συναισθηματικά αίτια αλλά με την παθολογία του ατόμου.
Επιπλέον, η ανάγκη για συγκεκριμένη ρουτίνα είναι από τα ισχυρότερα γνωρίσματα ενός ατόμου με αυτισμό. Το άτομο λόγω του φόβου της αλλαγής και της προσαρμογής σε μια νέα κατάσταση, αποζητάει μια σταθερότητα στην καθημερινότητα και επηρεάζεται ψυχοσυναισθηματικά, εάν υπάρξουν μεταβολές στη ρουτίνα του, όπως για παράδειγμα οι εναλλαγές στις θέσεις ορισμένων αντικειμένων. Οι συμπεριφορές αυτές πυροδοτούνται από το γεγονός ότι τα αυτιστικά άτομα συνδέονται στενά με αντικείμενα και αναπτύσσουν ιδιαίτερες σχέσεις με αυτά. Συμπληρωματικά, ένα άτομο με αυτισμό παρουσιάζει αισθητηριακές ευαισθησίες. Συγκεκριμένα βιώνει πολύ έντονα τα αγγίγματα, τις γεύσεις, τις οσμές, τους ήχους και τις εικόνες, πράγμα το οποίο εντείνει την απομόνωσή του.
Συμπερασματικά, πρέπει να σημειωθεί ότι ο αυτισμός εμφανίζεται σε κάθε άτομο, με διαφορετικό τρόπο και σε διαφορετικό βαθμό. Αν και από πολλές απόψεις, πρόκειται για μια διαταραχή που δυσχαιρένει τη ζωή, μπορεί να παροτρύνει τους ανθρώπους να σκέφτονται πρωτότυπα και δημιουργικά.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Frith, U. (1999). Αυτισμός. Μτφρ: Καλομοίρης, Γ. Αθήνα: Εκδ. Ελληνικά
Γράμματα. Gail, R. J. (1997). The Source for Autism. LinguiSystems, Inc., East Moline, IL.
Leonard-Brown, S. (2004). Αυτισμός. Μτφρ: Νικολακάκη, Μ. Αθήνα: Εκδ. Σαββάλα.
Wing, L. (2000). Το αυτιστικό φάσμα. Ένας οδηγός για γονείς και επαγγελματίες. Mτφρ: Πρώιος, Π. Αθήνα: Εκδ. Ελληνική Εταιρία Προστασίας Αυτιστικών Ατόμων
